گزیده سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین علوی در جلسه چهل و یکم شرح حدیث جنود عقل و جهل

قسمت اول

عقل از گرانبها‌ترین و ارزشمندترین نعمت‌هایی است که خدا به بندگان خاصش در دنیا عنایت می‌کند. همه‌ی دین عقل است. عقل، آن قوه‌ی تمییز خوبی و بدی است‌. ابزار کسب سعادت است. بینش و نورانیت است که خدا در قلب انسان مؤمن قرار می‌دهد. کمتر چیزی در درجه ی عقل مدح شده است. حقیقت تقوا عقل است. علت تقرب مقربین عقل است.

عوامل سلبی و ایجابی در باب عقل گفته شده است، محور اول بحث جسم است. هر غذایی که مزاج را معتدل بکند، عقل را شکوفا می‌کند. همه روایاتی که درباره خوراکی ها گفته شده همان خوراکی های اعتدال آور است. یاس و ناامیدی خیلی وقت ها ریشه ی جسمانی دارد. اسلام، تربیت جامع است که می‌گوید پایین ترین مرتبه ی وجود تو جسم توست.

برزخی وجود دارد بین جسم و روح و عقل و آن امواج و صداها هستند که مزاج را به هم می‌ریزند. موسیقی می‌تواند انسان را افسرده کند، می‌تواند خشم انسان را زیاد کند.

اگر کسی مزاج روانی‌اش به هم ریخته باشد عقل در او شکل نمی‌گیرد. کلام حکمت به مغز و روحش نمی‌چسبد. مزاج روحی شیطان خراب است. شیطان به سه بیماری مبتلا بود، اصل آن تکبر است. کسی که متکبر است عقلش سالم نمی‌شود. دوم حسد است، سوم طمع است. این ها علائم به هم ریختن مزاج روح است.

اگر کسی می‌خواهد عقل در او بیدار شود باید روح و روانش را سالم کند، تزکیه پیدا کند و رذائل اخلاقی از او بیرون بیاید. عدم اعتدال روحی است که عقل را خراب می‌کند. نقش آرامش روحانی در شکوفایی عقل به مراتب بالاتر از نقش تعدیل مزاج جسمانی در شکوفایی عقل است.