معنای جامع رکوع و سجود، خضوع، خشوع، تسلیم و تفویض مشیت عبد به خداوند است. بنده چیزی از خود ندارد. باید امورات خود را به خدا بسپارد. دأب و روش سلوک علما، سجدههای طولانی بوده است. معتقد بودند که همه کمالات در سایه عبادت و عبودیت مثل نماز شب و سجده طولانی با توجه به معبود حاصل میشود.
برای این که در نماز عظمت خدا را ببینی و خضوع و خشوع به تو دست دهد،
یا باید صاحب معرفت باشی؛
یا باید مضطر شوی؛
باید إنانیتهای نفست بشکند. نفسانیت با عبودیت جمع نمیشود و نماز بدون عبودیت محال است.
امیرالمومنین(ع) میفرمایند چهار چیز مسکر است و در انسان مستی ایجاد میکند؛ جوانی، ثروت، قدرت، علم؛
اینها حالت سکری را در انسان پدید میآورند که عبودیت را محال میکند. نماز عبودیت و عبادت است، انسانی که روح عبودیت ندارد، عبادتش بیروح و بیاثر خواهد بود، یا به ریا خواهد انجامید، و یا انسان را به عجب و تکبر میرساند. نماز حقیقی عبادتی است که تنها از عباد خدا صادر میشود. غیر عاشق نمیتواند در این زمین قدم بگذارد.
نماز میوه سبک زندگی شماست، «وَجْهُ دِينِكُمُ الصَّلَاةُ» انسانها آن گونه که فکر و زندگی میکنند، نماز میخوانند، اگر غافلانه زندگی کنند، غافلانه نماز میخوانند. دنیا کفش راه و جاده و مسیر است، التفات و توجه به آن مشکلساز است. کسانی که دنیا مشغلهشان شده است، نمیتوانند نماز بخوانند.
سجده مستحبات زیادی دارد،
هنگام رفتن برای سجده، اول دست روی زمین قرار بگیرد بعد زانو.
انگشتان رو به قبله باشد.
دستها را به پهلو نچسباند.
باید به مرور زمان عرف جامعه را به گونهای درست کرد که بدون این که مسائل اجتماعی بهم بریزید، این آداب رعایت شود.